بسم الله الرحمن الرحیم
وجه الله
سیّد شرف الدین رحمه الله در کتاب «تأویل الآیات» از داود بن کثیر نقل مى کند که گفت : به امام صادق علیه السلام عرض کردم : آیا مقصود از نماز ، زکات و حجّ در کتاب خداوند تبارک و تعالى شما هستید ؟ فرمود :
نحن الصلاة فی کتاب اللَّه عزّوجلّ ونحن الزکاة، ونحن الصیام، ونحن الحجّ، ونحن البلد الحرام، ونحن کعبة اللَّه ونحن قبلة اللَّه، ونحن وجه اللَّه، قال اللَّه تعالى: «فَأیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه»(61) ونحن الآیات ونحن البیّنات .
اى داود ! مقصود از نماز ، زکات ، روزه ، حجّ ، مکّه ، کعبه و قبله در کتاب خداوند ما هستیم ، وجه خداوند یعنى آن جهتى که امتدادش بسوى خداست ما هستیم که فرموده است : «به هر کجا روى آورید آنجا وجه خداوند است» و مراد از آیات و بیّنات یعنى نشانه ها و دلائل ما هستیم .(1)
و مقصود از زشتى و بدى و ستم و شراب و قمار و آنچه به غیر خداوند براى پرستش برافراشته کنند ، و تیرهاى قمار و انواع بتها که در جاهلیّت آنها را پرستش مى کردند ، و مردار و خون و گوشت خوک در کتاب خداوند تبارک و تعالى دشمن ما است .
اى داود ! همانا خداوند تبارک و تعالى ما را آفرید و آفرینش ما را نیکو ساخت و اکرام کرد و ما را بر دیگران برترى داد ، و امین و نگهدار و خزانه دار خودش بر آنچه در آسمان و زمین است قرار داد ، و براى ما مخالفین و دشمنانى قرار داد .
ما را در کتاب خودش نام برده و به نیکوترین نامها و محبوبترین آنها نزد خویش کنایه آورده است ، و نیز مخالفان و دشمنان ما را در کتابش نام برده ، و از نامهاى ایشان به آنچه نزد خودش و بندگان پرهیزکارش زشت و ناپسند است کنایه آورده است .
پی نوشت :
1) براى قرآن بلکه براى هر آیه اى از آن ، ظاهر و باطن است ؛ همان طور که امیر مؤمنان على علیه السلام فرموده است : «لیس من القرآن آیة الّا ولها ظهر وبطن» «از قرآن آیه اى نیست مگر اینکه برایش ظاهرى و باطنى است» . و آنچه در این حدیث امام صادق علیه السلام بیان فرموده است از معانى باطن آن است .
منابع :
تأویل الآیات: 19/1 ح2، بحار الأنوار : 303/24 ح 14، تفسیر برهان : 22/1 ح9.
